Mauzolej - crkva Sv. Djorđa

Osnova crkve Fasada Unutrašnjost Sarkofazi Mozaici Kripta
Neposredno po dolazak na presto, 1903 god, kralj Petar I Karađorđević je izabrao mesto na vrhu Malog Oplenca (337 mnm) za gradnju svoje zadučbine, crkve Sv. Djorđa. tada je mesto snimljeno geodetski, sondirano i radi tačne orijentacije pravoslavne crkve (oltar na istočnoj strani) precizno je astronomski određen pravi istok. Sledeće godine je postavljen kamen temeljac sa uzidanom poveljom crkve posvećene Svetom Djorđu i raspisan je konkurs za arhitektonsko rešaenje. Prvu nagradu je osvojio arhitekta Nikola Nestorović. Posje duge žučne i stručne rasprave , ponajviše o tome da li je ispunjen zahtev o monumentalnosti u srpsko-vizantijskom stilu, kao i usled kraljevog nezadovoljstva ponuđenim rešenjem, raspisan je 1909 god. novi konkurs. Bezmalo ista tročlana ocenjivačka komisija (Mihailo Valtorović i Andra Stevanović uz arhitektu Konstantina A. Jovanovića koji je zamenio Dragutina Djorđevića iz prvog sastava, dodelila je prvu nagradu mladom arhitekti Kosti J. Jovanoviću. Gradnja crkve po planu Koste Jovanovića je počela 1. maja 1910 god. Posle šetvoromesečnog razbijanja kamene podloge radi izdubljivanja prostora za kriptu i usecanja temelja za temelje crkve, zidanje je počelo 1 septembra iste godine, kada su i temelji ozidani do donjeg soklenog reda. U 1911 god. je nastavljena gradnja brzim tempom, tako da je crkva bila već pod kubetom. Iste godine, kako je odlučeno da fasada bude od belog venčačkog kamena, proradio je i majdan mermera na obližnjoj planini Venčac, danas u svetu čuven i cenjen po jedinstveno belom mermeru. U jesen 1912 god. građevina je već bila dovršena i provizorno uređena za osvećenje. Arhiepiskop srpski Dimitrije je osveštao crkvu 23 septembra 1912 god, a već sutradan je njen ktitor kralj Petar otputovao u Vranje, odakle je, posle objave rata Turskoj 17 oktobra 1912 god. pocelo oslobodilačko nadiranje srpske vojske prema Skoplju i Ovčem polju. U zatišjima između balkanskih ratova 1913 god. i prvog svetskog rata 1914 god. nastupio je zastoj u dovršenju crkve, a kada je pred zimu 1915 god. Austro Ugarska okupirala Srbiju, crkva je bila izložena brutalnom pljačkanju - skinut je i odnet bakreni pokrivač sa kubeta i krovova, bakarna ukrasna oplata sa portala, gromobran sa kablovima, zvona, polupani mnogi prozori i mermerni stubovi i kameni ragastov na portalu, pa su pod izgovorom da tu može biti sklonjena važna arhiva, oskrnavljeni i grobovi u kripti. Po povratku u oslobođenu otadžbinu i istorijskom stvaranju prve jugoslovenske državne zajednice, tada nazvane Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, kralj Petar I Karađorđević nije dočekao da vidi svoju zadužbinu završenu. Umro je 16 avgusta 1921 god, a njegov naslednik, kralj Aleksandar I Karađorđević, lično se starao njenom završetku, uzimajući najneposrednijeg udela u izvesnim prepravkama prvobitnog plana. Posle preuređenja kripte, koju je izveo projektant kosta Jovanović, ikonostasa, postavljenja gomobrana i novog bakarnog krova sa pozlaaenim rebrima na kubetima, zvona izlivena u firmi Freres Piccard iz Annesy le vieux, mozaika za koji su kockice izra\ene u berlonskoj firmi Phul Wagber i bronzanog polijeleja i potrebnih kandila izgrađenih u Zagrebu u firmi Luks, crkva je ponovo osveštana 9 septembra 1930 god. Do 1947 god. je u njoj obaljano bogosluženje, posle čega je proglašena za spomen kulture od izuzetnog značaja i otvorena za posetioce. Sve do 1991 god. crkva Sv. Djorđa bila je mauzolej i prvenstveno turistička atrakcija. Međutim, te 1991 god. crkva biva i po treći put osveštana. To se desilo na dan smrti kralja Petra povodom obeležavanja 70 godina od njegove smrti. Na opštenarodnom skupu upriličenom tim povodom, skupili su se građani cele Srbije i dokazali sebi i "nevernima" da duh monarhizma joša uvek postoji i da je veoma jak. Od tada, crkva Sv. Djorđa je otvorena za posetioce turiste svakoga dana dok se nedeljom i praznicima koje je propisala crkvena opstina Topole vrši bogosluženje. Od te 1991 god. vrše se i sahrane i polaganje mošti ranije umrlih iz Dinastije Karađorđević.