Tastatura

Upoznaćete se sa tastaturama koje se koriste za rad sa PC kompjuterima. Čak i korisnici koji godinama rade za kompjuterom, u ovom biltenu mogu pronaći neki podatak koji nisu znali. Tastatura predstavlja sastvani deo svakog kompjutera, tkzv. korisnički interfejs.

Karakteristike

Povezivanje sa kompjuterom

Opis tastature

• Alfanumerieki tasteri
• Funcijski tasteri
• Tasteri za kontrolu kursora
• Numerička tastatura
• Tasteri sa posebnim namenama

Za najznatiželjnije

• Tehničke karakteristike kvalitetne tastature
• Extended karakteri

Karakteristike

AT tastature sadrže 101 ili 102 tastera s prednje strane. Neki tipovi tastatura imaju prekidač sa donje strane koji joj omoguaćva da radi u AT ili XT modu.

Kabl kojim se tastatura priključuje na kompjuter, dugačak je oko 2 metra ali Vam se čini kraćim jer je dve trećine kabla spiralno umotano. Unitar tog tkzv. oklopljenog kabla nalazi se 5 žica na čijem se kraju nalazi 5pinski muški DIN konektor. U zavisnosti od kvaliteta, težina tastature kreće se od par stotina grama do 3-4 kilograma. Što je teža, solidnije je izrade. Okvirne dimenzije su 500 x 200 x 40 mm.

Povezivanje sa kompjuterom

Pre povezivanja sa kompjuterom okrenite tastaturu sa zadnje strane i proverite da li postoji prekidač sa oznakama XT i AT. Ako postoji proverite da li je postavljen u položaj AT. AT poziciju na prekidaču koristite kada radite sa kompjuterima novije generacije ( 286, 386, 486 itd. ). XT poziciju koristite za rad sa starijom generacijom PC kompjutera.

Ukoliko je povežete sa kompjuterom sa prekidačem postavljenim u XT položaj, prilikom uključenja AT kompjutera čuće se isprekidano pištanje ali nigde Vam neće biti ispisana poruka da je tastatura nepravilno selektovana. Isključite kompjuter i prebacite prekidač u AT položaj. Isti simptomi su prisutni ako je neki od tastera zaglavljen.

Prilikom stratovanja kompjutera testira se tastatura. Iz kompjutera se šalje signal kojim tastatura započinje samotestiranje. Ako je sve u redu vraća HEX signal AA. Svaki drugi signal javlja grešku u tastaturi i o tome se ispisuje odgovarajuće upozorenje na ekranu monitora.

Opis tastature

Sama tastatura, posmatrana odozgo, sastoji se iz 5 fizički odvojenih sekcija tastera.

Alfanumerički tasteri

Funcijski tasteri

Tasteri za kontrolu kursora

Numerička tastatura

Tasteri sa posebnim namenama

Alfanumerički tasteri

Postavljeni su jednako kao na pisaćoj mašini. Generalna podela je na QWERTY i QWERTZ tastature. QWERTY su američki standard i prepoznaju se po rasporedu prvih šest tastera sa slovima, gledano odozgo (odmah ispod brojeva). Sa malim izmenama postavljen je i nemački QWERTZ standard. Samo su slovima Y i Z zamenjena mesta ali se zato raspored drugih pomoćnih karaktera bitno razlikuje.

Tehnički gledano sve tastature su indentične. Raspored karaktera koji koristite, programski se uparuje sa slovima i znacima koji su obeleženi na tasterima. Kod kupovine morate znati koji Vam je raspored slova i znakova na tasterima potreban da ne bi dolazilo do zabune prilikom kucanja.

Važno!!! na SVAKOJ ASCII AT tastaturi možete dobiti SVE znake iz ASCII tabele i to nije tehničko graničenje tastature.

Potrebno je samo razumeti da slova i znaci koji su upisani na tasterima Vaše tastature nisu to što garantuje da će se ti karakteri uvek pojavljivati na ekranu. Isti karakteri ae se pojaviti i na ekranu samo u slučaju da se za upravljanje tastaturom koristi odgovarajući programeia koji obavezno ide uz svaki program koji koristite (tkzv. drajver za tastaturu).

Funkcijski tasteri

Na vrhu tastature, u jednom redu, raspoređeno je 12 višenamenskih funkcijskih tastera. U zavisnosti od programa koji koristite, tim tasterima dodeljena je određena funkcija, obično vidno naznačena na ekranu.

Taster F1 u svim programima funkciju pozivanja HELPa. Pritiskom na F1 taster na ekranu će Vam se pojaviti objašnjenje kako da se snađete u tekućoj situciji. Retki su programi koji ne podržavaju ovu funkciju.

Za programe kojima je 12 funkcijskih tastera nedovoljno, u kombinaciji sa tasterom SHIFT dobijate još 12 (programskih funkcijskih tastera). Isto važi za kombinaciju sa CTRL i ALT tasterima. Na taj način, ukoliko program koji koristite to podržava, sa 12 funkcijskih tastera u kombinaciji sa SHIFT, CTRL ili ALT možete ostvariti 48 različitih funkcijskih poziva.

Tasteri za kontrolu kursora

Tasteri sa strelicama imaju funkciju da pomeraju kursor u smeru u kome pokazuje strelica koja je upisana na tasteru.

Kursor predstavlja jednu trepteću horizontalnu ili vertikalnu crtu na ekranu. Treperenjem nam skreće pažnju na mesto na kome se nalazi. Sve promene koje unosimo preko tastature ( ili mišem ) počeće baš od pozicije kursora.

Iznad grupe tastera sa strelicama nalazi se grupa tastera kojima se takođe upravlja kursorom. Pritiskom na PageUp taster pomerate kursor odnosno sadržaj celog ekrana za visinu 1 ekrana na gore. Tasterom PgDown radite isto to samo na dole. Tasterom Home kursor dovodite na početak tekućeg reda a tasterom End na kraj istog. Posle pritiska na taster Insert menjate tekući mod u kome radite. Kada ste u Insert modu, sve što kucate biće "ubačeno u tekst" koji kucate a kada ste u Overwrite modu tekst koji kucate prekucavaće tekst na koji nailazite kursorom. Pritiskom na tasterom Delete brišete sve što se nalazi na prvoj desnoj poziciji kursora ukoliko je tekst u pitanju. U svakom drugom slučaju briše se ono što je selektovano, bilo mišem ili preko tastature.

Numerička tastatura

Segment koji razlikuje XT od AT tastature i olakšava kucanje brojeva. Korisnici XT kompjutera vrlo često, po navici, koriste ovaj deo tastature za kontrolu kursora.

Tasterom NumLock birate da li ćete koristiti brojeve ili funkcije Insert, Delete, Home, End, PageUp ili PageDown. Kada kucate brojeve aktivirate NumLock taster i odmah Vam zasvetli LE dioda NumLock. To je predefinisano stanje. Ukoliko imate nameru da taj deo tastature koristite umesto izdvojenih tastera koji se nalaze u grupi iznad kursora, dovoljno je da pritisnete još jednom taster NumLock i LE dioda će se ugasiti.

Tasteri sa posebnim namenama

U liniji sa funkcijskim tasterima, u gornjem desnom ćošku, nalaze se tasteri PrintScreen, ScrollLock i Pause/Break.

Iz MS DOS okruženja možete odštampati sadržaj ekrana ukoliko pritisnete taster PrintScreen. Da bi ste dobili i grafičke karaktere na štampaču, pre pritiskanja tastera otkucajte naredbu graphics. Pritiskom tastera Pause u nekim programima možete zaustaviti izvršavanje. Takođe u MS DOS programima, u kombinaciji sa CTRL taterom pritisak na taster Pause/Break prekida izvršavanje programa. Vrlo korisno ako želite da prekinete izvršavanje neke beskonačne .BAT procedure ili programa za koji ne znate kako se izlazi iz njega.

U kombinaciji sa Shift tasterom dobijate velika slova ili karaktere koji su označeni na gornjoj polovini tastera. Upotrebljava se za kucanje pojedinačnih velikih slova. Ukoliko kucate cele reči ili rečenice velikim slovima, za to koristite CapsLock taster iznad levog Shift tastera, baš kako se to radi i na pisaćoj mašini. Tabulator (TAB) pomera kursor za nekoliko pozicija u desno.

Kada pogrešno otkucate neki karakter, brišete ga tasterom sa strelicom koja pokazije na levo (<-) i nalazi se u gornjem desnom ćošku sekcije sa slovima i brojevima. To je Backspace taster i on briše prvi levi karakter do kursora. Ako brišete karakter koji nije sa leve strane kursora već negde ranije u otkucanom tekstu, prvo se pomoću tastera sa strelicama pozicionirate na ili do karaktera koji želite da obrišete. Ne zaboravite, za brisanje karaktera levo od kursora koritite Backspace a za karaktere na kojima je podvučeni kursor ili za karaktere koji su desno od kursora koristite taster Delete.

Pritiskom na taster Alt i kucanjem broja na numeričkoj tastaturi možete dobiti na ekranu svaki karakter iz kodnog rasporeda koji koristite. Pogledajte tabelu u prilogu ovog biltena. Veliko slovo A dobijate pritiskom na taster Shift i tastera sa znakom A. Isto slovo A dobija se pritiskom tastera Alt i kucanjem broja 65 na numeričkoj tastaturi. Jednostavno zar ne! U tome je cela tajna svih skrivenih karaktera iz ASCII kodnog rasporeda.

U Windows okruženju koristi se ANSI i UNICODE raspored. Da bi ste dobili slovo A u WINDOWS-ima kucajte uz pritisnut taster ALT i broj 065 ( obavezno i nulu kao prvu cifru ).

Istovremenim pritiskom na tastere Ctrl + Alt + Delete resetujete kompjuter. Tu kombinaciju koristite ako ne možete drugačije da preuzmete kontrolu nad kompjuterom (ako se zaglavi).

Za najznatiželjnije

Tehnižke karakteristike kvalitetne tastature:

Extended karakteri

Kodna stranica sadrži set od kojih svaki ima odgovarajuai broj. MS-DOS rezerviše karaktere od 0 do 31 za kontrolne karaktere. Tastature na tasterima prikazuju karaktere od 32 do 127. Karakteri od 128 do 255 zovu se extended karakteri. Da dobijete extended karaktere na ekranu Vašeg monitora uradite sledeće:

1. U tablici sa odgovarajuaim kodnim rasporedom izaberite karakter koji Vam je potreban.

2. Pritisnite Alt taster i na numeričkoj tastaturi otkucajte broj koji je napisan u tabeli a odgovara karakteru koji Vam je potreban.

Tabela sa extended karakterima