|
* Prva strana * * Posveta * Uvod * Rodoslov * Registar * Istorija Sedobra * Istorija Bojovića * Autor * Novosti * * Stablo muške loze Bojovića * Bojovići i Mileševa *
|
ISTORIJA SELA SEDOBRA
Granice sela • Istorijske epohe • Topografija • Domaćini sela Sedobra
Selo Sedobro nalazi se u jugozapadnom delu Republike Srbije, u pokrajini zvanoj Raška oblast. Udaljeno je od granice Crne Gore 20-tak kilometara putem prema Pljevljima. Locirano je istočno od grada Prijepolja sa kojim se graniči i severno od Mileševe sa kojom se, takodje, graniči. U jednom periodu svoje istorije Sedobro je bilo sedište opštine Mileševa. Danas pripada opštini Prijepolje i Zlatiborskom okrugu. Prostorno je jedno od manjih sela prijepoljske opštine. Najveća dužina sela vazdušnom linijom je oko pet kilometara, dok mu je širina oko četiri kilometra.
SEDOBRO se graniči sa selima Taševo, Rasno, Drenova, Kosatica, manastirom Mileševom, Koševinama i gradom Prijepoljem.
Granica prema Taševu: Na mostu, na potoku Gnionik, kod kuće Leksa Ječmenice je tromeđa između Prijepolja, Sedobra i Taševa. Od ove tromeđe putem za Taševo, pravcem severoistok do puta, koji se odvaja ka kući Šačić Rasima. Istim putem za Taševo granica skreće na istok iznad kuće Čeda Ninčića, do mesta Rujevik, gde se odvaja put za Mićoviće. Istim putem, na sever, do kuće Bejta Halilovića. Granica sada skreće na severozapad (putem za Dubovicu), do mesta gde se odvaja put za kuće Šundeka. Dalje, putem na severozapad, do kuće Radovana Šundeka. Putem, škola u Taševu - Rasno, kroz Kalokinje, u pravcu severa do potoka Gnionik (ispod kuće Milana Kuburovića), u koji se uliva Vinički potok gde je i tromeđa Sedobra, Taševa i Rasna.
Granica prema Rasnu: Uz Vinički potok, na sever, do parcele broj 19, koja se nalazi oko dvesta metara, istočno od kuće Avda Durana gde potok skreće na istok, a granica se produžava, na sever, do puta za Drenovu. Drenovskim putem ka Kosatici, na severoistok, do tromeđe Drenova-Sedobro-Kosatica.
Granica prema Drenovi: Putem Drenova-Kosatica, pravac istok, do tromeđe Drenova-Sedobro- Kosatica.
Granica prema Kosatici: Od tromeđe Drenova-Sedobro-Kosatica granica ide na jug oko četirstototine metara (između poseda Šantića i Golubovića), do poseda ŠIK "Zlatar", zatim skreće na istok, do puta za Drenovu (put Sedobro-Drenova). Ovim putem u pravcu juga, do mesta Studenac gde se granica odvaja od puta, na jugoistok, do izvora na putu za Čoriće (zaseok Kosatice) i dalje, na jugoistok, do puta Prijepolje - planina Zlatar (ovaj put je danas asfaltiran!) do kuće Vlajka Pantovića. Putem Zlatar-Prijepolje, na zapad, pod kućom Radulovića (od Jeribasme oko četiri stotine metara na severoistok). Od ovog puta, pravcem jug (iza Zelenog brijega), preko Ratoševice do reke Kosaćanke gde je tromeđa Kosatice, Mileševe i Sedobra.
Granica prema Mileševi: Od tromeđe Kosatica-Mileševa-Sedobro, na sever, oko trista metara, potom, ispod šume Vaoč pravcem jugoistok, do puta za kuće Pusulića u Sedobru, zatim pravcem, jug, do asvaltnog puta Prijepolje-Mileševa. Ovim putem, pravcem severozapad, do mesta zvanog Babina stanica (ušće Sedobranskog potoka na kartama nazvan Vaočki potok), ispod kuća Pusulića. Odatle, na jugozapad (prelazi reku Mileševku - Mileševska reka) u dužini od oko dvestapedeset metara, potom u više preloma (iza kompleksa Borići), u pravcu zapad, do tromeđe Mileševo-Sedobro-Koševine.
Granica prema Koševinama: Od tromeđe Mileševo-Sedobro-Koševine, u dva preloma na istok, do Dubokog potoka gde je tromeđa Sedobro-Koševine-Prijepolje.
Granica prema Prijepolju: Od tromeđe Sedobro-Koševine-Prijepolje, pravcem sever, u dužini od, oko, hiljadu metara do tromeđe Sedobro-Prijepolje-Taševo (most na potoku Gnionik).
Na osnovu dosadašnjih arheoloških nalaza i pisanih izvora, istorija sela Sedobra duga je 35 vekova ili 3500 godina. U ranijim epohama istorija Sedobra mora se posmatrati u širem prostornom kontekstu.
Praistorijski period
Do sada su u Sedobru konstatovana dva arheološka lokaliteta iz praistorijskog perioda. To su lokaliteti Kosovac-Livade u Dubovici, blizu kuća Mrdakovića i lokalitet Bojovo guvno (spomenik narodnom heroju Ljubiši Miodragoviću i Peru i Radošu Bojoviću, sagrađen 1982. godine) kod kuća Bojovića.
Iskopavanja na lokalitetu Kosovac-Livade obavljena su 1984-1986. godine. Konstatovano je više tumula (grobovi u vidu humke od nasute zemlje), od kojih je istraženo samo nekoliko. Konstatovane su grobne konstrukcije, nađeno je dosta keramike i metalnih predmeta. Na osnovu arheoloških nalaza tumuli (grobovi) se datuju u prelaz srednje u kasnu bronzu, tj. u vreme od 1500. do 1200. godine pre nove ere.
Lokalitet Bojovo (1902-1993) guvno otkriven je, slučajno, prilikom izgradnje spomenika. Pre izgradnje spomenika ovde je bilo guvno Boja Bojovića gde se nekad vrlo žito. Radi se o bronzanodopskom tumulu (grobu) čiji je vrh zaravnjen i napravljeno guvno. Prilikom pravljenja guvna nađene su tri lobanje prema saopštenju Obrada Bojovića (1927-1993), dok je prilikom izgradnje spomenika, 1982. godine, buldožer izbacio jedan mač i, kako kažu meštani, "nekakvu gvožđuriju".
Tipološki mač pripada Nencingen tipu mača i datuje se u period poznog bronzanog doba, u vreme od 1300. do 1000. godine pre nove ere. Mač se, danas, nalazi u Istorijskom muzeju Srbije u Beogradu.
Antički period
Sedobro je u vreme dominacije Rimljana u ovim krajevima pripadalo rimskoj provinciji Dalmaciji.
Nažalost, nalaza iz antičkog perioda u Sedobru, za sada, nema. Međutim, određeni toponimi ukazuju da je teritorija Sedobra morala biti nastanjena u ovom periodu. Na to ukazuju i nalazi iz šire okoline sela Sedobra, pre svega ostaci nekropole na lokalitetu Dvorine na Kolovratu, nalaz rimske grobnice u Divcima, nalaz natpisa u Izbičnju i, najbližeg, nalaza: jednog žrtvenika, cipusa i kamene baze na pravoslavnom groblju u susednoj Kosatici (Donja), kao i drugih lokaliteta u opštini Prijepolje. Temelji manastira Mileševe sagrađeni su na ostacima ranovizantijske bazilike, zbog čega Mileševa i ima u osnovi nepravilan arhitektonski sklop (crkva se sužava od istoka prema zapadu).
Toponim Crveno prlo označava mesto gde se pekla ruda. Ovde je vađena ruda bakra, crvene boje, po kojoj je prlo i dobilo ime. Poznato je da su u reci Kosaćanki nalaženi mangan i bakar, koji su spirani sa površinskih ležišta rude. Ovaj, kao i ostali rudnici u ovom regionu, korišćeni su od strane plemena Pirusta, koje je nastanjivalo ove krajeve u antičkom periodu.
Srednji vek
Sedobro je, u srednjem veku, pripadalo župi Crna stena koja se, prvi put, pominje 1264. godine, kada je nepoznati pisar, po nalogu mileševskog igumana Spiridona, napisao jedan prolog "… u hramu Svetog spasa u župi Črnoj steni …". Krajem 13. veka, tačnije 1295. godine, u manastiru Mileševi, preveden je sa grčkog jezika nomokanon (crkveni zakonik). Povodom toga, monah German je zapisao "… u župi Črnoj steni u mestu nazvanom dom Spasov Mileševa …". Iz ovog zapisa se vidi da je manastir nazvan po imenu mesta na kome je podignut (prema tome pogrešan je naziv Miloševo koji mnogi koriste i u službenoj i u privatnoj korespondenciji).
Od formiranja srpske srednjovekovne države srednje Polimlje, a time i Sedobro, nalazilo se u sastavu njenih matičnih zemalja i predstavljalo u njoj jednu od centralnih političkih i ekonomskih oblasti. Iako za prednemanjićki period nema istorijskih izvora, svakako su se u dolini Lima i njegovih pritoka (jedna od njih je i Mileševska reka), u vreme raških velikih župana, morali nalaziti njihovi posedi.
Nemanjićki period - doba velike ekspanzije srpske srednjovekovne države - period je kada i ova oblast dostiže intezivni graditeljski i kulturni razvoj. Zbog velikog značaja i posebnog položaja koje je Polimlje imalo u okvirima najstarije srpske države, prvi Nemanjići obraćali su dužnu pažnju ovom prostoru. Osnivanje velikih manastira na svetim obalama Lima i njegovim pritokama (Banja kod Priboja, Mileševa, Pustinja, Žitin, Davidovica, Mili, Zastup i dalje uz reku crkva Bogorodice Bistričke, crkva svetih apostola Petra i Pavla), kao i uspostavljanje episkopskih sedišta u Dabru i Budimlji, najrečitije govore o tome koliki se značaj i kakva se pažnja poklanjala Polimlju. Nikada ne treba zaboraviti i stalno treba, radi sebe i potomaka, ponavljati istinu: Na obalama reke Raške, Lima, Drine i Zapadne Morave formirala se prva srpska država Raška.
Posle smrti cara Dušana (1355), ova oblast potpala je pod vlast humskog kneza Vojislava Vojinovića, a potom, njegovog naslednika Nikole Altomanovića. Nakon podele poseda Nikole Altomanovića između Srbije i Bosne, 1373. godine, zapadni delovi pripali su bosanskom kralju Tvrtku Prvom, koji se, 1377. godine, u Mileševi krunisao "sugubim (dvostrukim) vencem" za "kralja Srbljem i Bosni i Pomorju i Zapadnim stranam". Pri podeli bosanske države posle Tvrtkove smrti, prijepoljski i pljevaljski kraj pripali su bosanskoj, velikaškoj, porodici Hranić-Kosača. U posedu ove porodice, prvo, pod vlašću Sandalja Hranića, a nakon njegove smrti, 1435. godine, pod Stefanom Vukčićem Kosačom, koji se od 1448. godine nazivao "hercegom od Svetog Save", srednje Polimlje bilo je do 1463. godine, kada je ova oblast pala pod tursku vlast.
Turski period
Sedobro je od 1463. do 1912. godine bilo pod turskom vlašću, ukupno 449 godina. Ovako dug period otomanske imperije, ipak, nije u selu ostavio tragove islamske arhitekture i druge ostatke, koji bi upućivali na vreme već uveliko proteklo iza nas. Samo 14 godina posle potpadanja pod tursku vlast, Sedobro je, u defteru (katastarskom popisu) iz 1477. godine zabeleženo pod, do sada, prvim, poznatim njegovim imenom kao Sjedobra i kao posed Skender-age, zapovednika tvrđave Mileševo (grad Mileševac u Hisardžiku). Po ovom popisu, Sedobro je pripadalo sandžaku Hercegovina i nahiji Mileševo, i imalo je pedeset kuća, 15 neoženjenih i 2 udovice. Pominju se i dve njive: Golubice i Ostup, koje je teško locirati, ali bi se njiva Ostup mogla ubicirati na prostoru vezanom za današnji toponim Stupovi (ispod Babića kuća). Po ovom popisu postojala su i dva mlina, a gajeni su pšenica, zob, proso, lan, bostan, voće, svinje i pčele.
Navodimo i imena stanovnika Sedobra iz popisa 1477. godine:
Stepan sin Radovana, Skrvoj sin Stepana, Živko sin Stepana, Radovan sin Pokrajca, Vukašin sin Stojaka, Vukač sin Stojaka, Radosav sin Stojaka, Radonja sin Stojaka, Stepan sin Radohne, Radič sin Vukše, Radič sin Milote, Radosav sin Radonje, Vukosav sin Radiča, Radivoj sin Dabižava, Cvetko sin Radivoja, Radoje sin Raduša, Milašin sin Radošina, Radosav sin Radoja, Pop Ivan, Nikola sin popa, Radohna sin Radovana, Radko sin Radohne, Medo sin Radohne, Marko sin Radohne, Raško sin Radohne, Petko sin Radovana, Radašin sin Petka, Radič sin Petka, Dobrašin sin Radovana, Vlad sin Dobrašina, Nenad sin Vitomira, Vukač sin Radoja, Radohna sin Radoja, Dmitrij sin Radohne, Radonja sin Radoja, Radovac sin Radonje, Radivoj sin Radonje, Milan sin Obrila, Bratić sin Obrila, Vuk sin Petka, Vukaš sin Petka, Vukša sin Petka, Radonja sin Vukašina, Milut sin Bogosava, Radoje sin Miluta, Radovac sin Miluta, Radonja sin Miluta, Obrad sin Radonje, Vukas sin Radoja, udovica Ruža, Radavac sin Bežana, Radohna sin Grubana, Vukman sin Grubana, Radonja sin Radašina, udovica Ruža (druga), Vuk sin Vukče, Radivoj sin Đorđija, Milašin sin Radivoja, Milan sin Radivoja, Milivoj sin Radivoja, Jelovac sin Rahoča, Vuk sin Rahoča, Vukić sin Radonje, Cvetko sin Dobraja, Ivaniš sin Vukadina.
Pominjanje popa Ivana, u popisu iz 1477. godine, upućuje na postojanje crkve u selu Sedobru.
U defteru iz 1572. godine, Sedobro je zabeleženo pod imenom Svedobre i u njemu, u mestu Poselje (danas Peselja-zaseok Sedobra), pominju se vinogradi koji su u posedu kaluđera crkve Svetog Save (manastir Mileševa). U istom defteru zabeležen je i jedan vinograd od četiri dunuma (jedan dunum je 40 puta 40 koraka), ranije u posedu trojice muslimana a sada u posedu crkve Sveti Sava.
Defter iz 1572. godine beleži u Sedobru imanja napuštenih crkava Svetog Stefana i Svetog Nikole, koja obrađuju stanovnici sela. Gde su se nalazile pomenute crkve teško je odgovoriti. Na Mićovića glavici (iznad kuća porodice Mićović), nalazi se, manja, srednjovekovna nekropola, na kojoj su vidljive grobne rake ograđene lomljenim kamenom. Na pojedinim mestima vide se i dvojni grobovi, takođe, ograđeni lomljenim kamenom. Broj grobova teško je odrediti bez arheoloških iskopavanja, jer je nekropola zarasla u travu i trnje. Prilikom izgradnje vodovoda, za kuće Mićovića, nailazilo se na kosti i ostatke dasaka u grobovima. Postojanje ove nekropole upućivalo bi na mesto gde bi se, možda, mogla tražiti jedna od pomenutih crkava. Takođe, toponim Zacrklje, koji se nalazi u vrhu sela, iznad Tanove kose, upućuje da se i ovde mogu očekivati ostaci nekog od sakralnih objekata, u ovom slučaju, možda, jedne od pomenutih crkava.
Turski popis iz 1585. godine pominje Sedobro kao Sjedovina. Zabeleženo je: "Kaluđerima koji obavljaju službu u crkvi koja se nalazi u pomenutom manastiru (Mileševa) upisani su sledeći posedi, ranije zapisani Piriji, sinu Kurdovu, a oni pripadaju navedenom manastiru: vinogradi i njive u selu Sjedovina …".
Vekovi koji slede posle šesnaestog, koliko su blizu toliko su i daleki, jer nema pisanih spomenika, pogotovu za 17. vek. U 18. veku Bojovići, videćemo kasnije, a i druge porodice u selu, već su u Sedobru.
Na spomeniku u kvartu Vakuf u Prijepolju zapisano je: "Spomenik ovaj podigoše građani prijepoljski za sjećanje na dan 14. oktobar 1912. godine kada je major Ilija Radivojević sa oslobodilačkom srpskom vojskom ušao u Prijepolje".
Iz pomenutog zapisa saznajemo: prijepoljski kraj, a time i Sedobro ponovo su ušli, posle četiri i po veka turske dominacije, u okvire srpske države u Prvom balkanskom ratu 1912. godine. Te godine moj otac Ilija imao je 15 godina, moj deda Vladimir 45, moj pradeda Mile umro je 7 godina ranije. Rodio se 1838. godine, tačno sto godina pre moga rođenja. Godine 1997. rodila se moja unuka Nevena, tačno sto godina posle rođenja njenog pradede Ilije. Izgleda da se sudbine Bojovića sagledavaju samo vekovima.
Sedobro se nalazi na desnoj obali reke Mileševke, pritoke reke Lima, manjim delom i na levoj obali. U reku Mileševku uliva se Sedobranski potok oko kojeg se i svilo, poput dve polusastavljene ploče, ovo malo selo, izuzimajući njegov zaseok Dubovicu, koja gravitira ka potoku Gnionik. Za razliku od potoka Gnionik, Sedobranski potok tokom godine često presuši.
Sa severa selo Sedobro je omeđeno selom Drenova, sa istoka selom Kosatica (Gornja i Donja), sa juga manastirom Mileševom, sa severozapada selom Koševine, sa zapada gradom Prijepoljem i selima Taševo i Rasno. Na severoistoku i istoku sela prostire se hrastova šuma Vaoč većim delom, danas, zasađena četinarskim drvetom od strane Šumske sekcije u Prijepolju, pogotovu u delu bliže manastiru Mileševi. Unutar ovih granica su njive, voćnjaci i livade, prošarani omanjim gajevima. Kuće su razbacanog tipa, većinom ušorene samo u okviru porodice i povezane poljskim putevima kao i asfaltnim putem, koji prati najpovoljniju konfiguraciju sela da bi povezao i susedno selo Kosaticu i nastavio dalje za planinu Zlatar. Sedobro je smešteno na prisojnoj strani i sa puno sunca. Severac duva jako samo tokom zime dok u ostalo doba godine povremeno duvaju, i to izrazito jako, istočni a posebno jugoistočni vetar. Kiša dolazi, najčešće, sa zapada. Zime su relativno kratke i sa puno snega. Sneg u donjem i središnjem delu sela brzo okopni. Najlepši mesec u godini je mesec maj.
Delovi sela
Sedobro se može, na osnovu klimatskih osobina uslovljenih nadmorskom visinom, uslovno podeliti u nekoliko celina: Donje selo, Središnji deo sela, Gornje selo i Dubovicu.
Nadmorska visina Donjeg sela, iznosila bi od oko 480 (kota na mostu, preko potoka Gnionik kod kuće Leksa Ječmenice - tromeđa Sedobra, Prijepolja i Taševa) do oko 750 metara nadmorske visine. Središni deo sela bio bi na nadmorskoj visini od oko 750 do oko 900 metara, dok bi Gornje selo bilo na visini od oko 900 do 1263 metra, tačnije do Biokovog brda. Dubovica se nalazi na nadmorskoj visini od oko 750 do 1263 metra i izrazito je, vizuelno, izdvojena od ostalog dela sela.
Donje selo je uz reku Mileševku i donji deo Sedobranskog potoka. Orijentaciono se prostire do kote 750 metara. Ovom delu sela pripadaju muslimanske porodice Alibašić (Džemo i Kadrija), koje se nalaze na levoj strani reke Mileševke, u delu koji se zove Nepek. Neposredno pored ušća potoka Gnionik, uz reku Mileševku je kuća Leksa Ječmenice. Nešto istočnije i dalje na starom putu Prijepolje-Mileševa je kuća Pavla Mitrovića, koji je posedovao vodenicu gde je većina stanovnika Sedobra mlela žito. Bojovići su ponekad mleli žito i u manastirskoj vodenici, kao i u vodenici Uroša Matovića u Mileševi. Sve tri vodenice pokretala je voda reke Mileševke. U delu sela zvanom Peselje, na desnoj strani Mileševke, su muslimanske porodice Buđevci, Selmanovići i Fetahović; zatim, pravoslavne Pantović i kuća Ljubisavljevog Todora Bojovića, koji se preselio ovde iz središnog dela sela gde su Bojovići. Iznad Pantovića su Lauševići, zatim, jugoistočnije od njih, na desnoj strani puta, Varaklići, potom iznad Varaklića su Ninčići, a istočnije od njih Babići. Sve ove porodice nalaze se na desnoj strani Vaočkog potoka (koga ćemo zvati Sedobranski potok, jer protiče uglavnom sredinom sela dok je, na kartama, on uvek označen kao Vaočki potok; čini nam se pogrešno jer kroz šumu Vaoč teče više potoka i šuma Vaoč je jasno izdvojena i omeđuje selo Sedobro sa severoistoka i istoka). Na levoj strani Sedobranskog potoka su porodice Pusulić, neposredno iznad puta Prijepolje - Mileševo, a naspram njih porodice Varaklić, koje su na desnoj strani potoka, i čije kuće, po nadmorskoj visini, odgovaraju kućama Lauševića.
Glavni toponimi ovog dela sela, prateći put, su Donji i Gornji rastić. I Donji i Gornji rastić pripadaju Peseljima. Zaključno sa kućama Lauševića sve ostale porodice, na desnoj strani Sedobranskog potoka, pripadaju Peseljima. Sa Gornjim rastićem završavala bi se Peselja.
Središnjem delu sela pripadale bi porodice Bojovići, Mićovići i Šantići. Mićovići se nalaze na desnoj strani Sedobranskog potoka, dok su Bojovići i Šantići na levoj, neposredno uz šumu Vaoč.
Gornjem delu sela, od potesa zvanog Jeribasma pa skoro do Biokovog brda, pripadale bi dve kuće Bojovića (Miladin i Milić), zatim Drobnjaci, Gluščevići, Popadići i kuća Mita Radulovića. Sve ove porodice nalaze se na desnoj strani Sedobranskog potoka, dok bi na levoj strani potoka, u Gornjem selu, bile porodice Radulović, Derikonjić, Kuvelje i Cvijović, iznad čijih kuća se prostire šuma Vaoč.
Dubovica se nalazi severno od potesa Rujevik - Tanova kosa i vizuelno je izdvojena od ostalih delova Sedobra, mada, po nadmorskoj visini, kuće Mrdakovića odgovaraju kućama Bojovića u središnjem delu Sedobra. U Dubovici su porodice Mrdakovića, Golubovića, Šundeka i muslimanske porodice Durana. Jugozapadno od Mrdakovića, u delu zvanom Podvinje, na ušću Viničkog potoka u potok zvani Gnionik su Kuburovići i jedna kuća Mrdakovića (Stevan), nešto jugoistočnije od Kuburovića.
Pravac prostiranja Sedobra je severoistok-jugozapad i može se, u vizuelnom pogledu, podeliti na dva dela. Ni iz jednog dela sela ne može se sagledati celina sela. Sa pravca Rujevik - Tanova kosa može se, najvećim delom, sagledati Dubovica i deo sela kojim protiče Sedobranski potok. Sa potesa Ćukavac-Jeribasma-Groblje kod kuća Radulovića, može se sagledati deo sela kojim protiče Sedobranski potok i deo koji obuhvata granicu sela prema Kosatici (najvećim delom šuma Vaoč), dok zaseok Dubovica ostaje van vidokruga.
Putevi
Pre izgradnje asfaltnog puta Prijepolje – selo Kosatica (Gornja), 1980. godine, glavna komunikacija koja je presecala Sedobro, i vodila za Gornju Kosaticu i dalje za Zlatar, bio je poljski put. Ovaj put karakteriše određena širina i bez ikakve je podloge. Radi se o zemljanom putu. Polazio je od mosta na potoku Gnionik i išao je, delom, makadamskim putem Prijepolje-Sjenica (kod Begovog mosta odvajao se krak za manastir Mileševu), do Peselja (kuća Pavla Mitrovića) i tu počinjao da se penje uz selo. Prolazio je preko Donjeg rastića, zatim ispod Pantovića kuće na Gornji rastić, potom između kuća Lauševića i Varaklića, gde su se odvajali kraci za ove kuće i kuće Ninčića i Pusulića. Put se peo sve do iznad kuće Radomira Varaklića (Stjenčica). Odavde je, ispod Babića kuća (krak za Babiće), išao ravno do Crniljeva. Uz Crniljevo se peo do ispod Velike livade (krak za Babiće), gde je presecao Sedobranski potok, zatim se ponovo peo između groblja Bojovića i Zborišta (guvno Ilije i Miloša Bojovića). Iznad Zborišta odvajao se krak za Bojoviće na desnoj strani (pored kuća Bojovića put je dalje preko Kruščanja i Trnjaza išao za Donju Kosaticu), a na levoj, preko Velikog polja, za Mićoviće. Put je nastavljao da se penje između Velikog polja i Volujske livade do Jeribasme, gde je skretao na istok i, ravnicom, ispod Radulovića kuća, nastavljao dalje prema Kosatici. Na Jeribasmi se odvajao krak za Drobnjake, idući iznad Velikog polja, i krak za Radulovića kuće, produžujući dalje, preko Crvenog prla, i ovim pravcem za Gornju Kosaticu, tačnije za Vranjak.
Drugi poljski put polazio je od potoka Gnionik idući kosom između Taševa i Sedobra, penjući se sve do kuće Čeda Ninčića (krak za Ninčiće i Babiće), zatim ispod Rujevika (krak za Mićoviće i dalje preko Velikog polja spaja se sa prvim poljskim putem), do raskrsnice kod kuće Bejta Halilovića (pripada Taševu), gde jedan krak nastavlja za Dubovicu, preko Strmova, a drugi ide za kuće Drobnjaka, produžavajući dalje na istok, gde se na Jeribasmi, spaja sa prvim poljskim putem. Treći krak, ovog puta, ide pored Tanove kose, preko Jezera, za Biokovo brdo. Ispod Tanove kose odvaja se krak za Popadića kuće, idući dalje na istok, da bi se spojio sa putem koji ide pravcem Jeribasma-Crveno prlo.
Put od Žestanja (u blizini Begovog mosta) išao je preko šume Vaoč do blizu Pusulića kuća (krak za Pusuliće), zatim preko uzvišenja Ćukavac i ispod njive Ražovište do Bojovića kuća. Ovim putem su pre izgradnje asfaltnog puta, prvi put, došli automobili u Sedobro. Radi se o zemljanom šumskom putu koji je 1972. godine proširen buldožerima i osposobljen za prolaz automobila.
Asfaltni put Prijepolje-planina Zlatar sagrađen je 1980. godine. Ovaj put delimično prati trasu poljskog puta (potok Gnionik - planina Zlatar). Put se na teritoriji grada Prijepolja odvaja na Bostanima, zatim, od potoka Gnionik do Peselja, prati stari makadamski put Prijepolje - Sjenica, da bi se, od kuće Pavla Mitrovića, počeo da penje, prateći staru trasu puta sve do Stjenčice (iznad kuće Radomira Varaklića). Ovde asfaltni put napušta staru trasu poljskog puta i skreće ispod groblja u Donjem selu, da bi nastavio da prati jednu od sporednih trasa poljskog puta, penjući se do kuće Draga Ninčića. Ovde se jedan deo asfaltnog puta odvaja za selo Taševo i zaseok Dubovicu (asfaltiran do iznad Ninčića kuća), kao i Gornje selo. Asfaltni put nastavlja ravno, prateći trasu poljskog puta ispod Ninčića i pored Babića kuća, ispod Velike njive i Velike Livade, napuštajući ovaj krak, odnosno, skoro dodirujući stari poljski put (potok Gnionik - Gornja Kosatica) preseca Veliku livadu i kroz Tepavac (deo Velike livade) izbija na Perila; preseca Sedobranski potok, zatim ispod Zborišta, na Koljenu, preseca glavni poljski put (Gnionik-planina Zlatar), a potom ispod Bojovića groblja, presecajući Bojovića imanja, izbija na Raskrsnicu kod Bojovića kuća (krak za Bojoviće, Donju Kosaticu i manastir Mileševu) i sekući Gornju njivu penje se, praveći okuku, na Malu glavicu (iznad Bojovića kuća). Zatim preko Šantića imanja izbija na Jeribasmu gde se spaja (kuća Osmana Šantića) sa glavnim poljskim putem: potok Gnionik - Kosatica i nastavlja dalje za Gornju Kosaticu, pokrivajući staru trasu poljskog puta.
Jedan deo novog asfaltnog puta koji je izgrađen naporedo sa starim makadamskim putem Prijepolje-Mileševa ide, delom, i kroz selo Sedobro, ostavljajući Nepek na desnoj, a Peselja na levoj strani puta. Ovaj put kroz Sedobro prolazi selom, od potoka Gnionik do mesta zvanog Babina stanica (ispod Pusulića kuća).
Reke i potoci
Delom Sedobra, između Peselja na desnoj i Nepeka (zaseok Sedobra) na levoj strani, protiče reka Mileševka (Mileševska reka), koja se u Prijepolju uliva u reku Lim. Drugih reka u Sedobru nema.
Glavni potoci u Sedobru su potok Gnionik, Sedobranski potok (na kartama označen kao Vaočki potok) i Duboki potok.
Najveći sliv, od svih potoka, ima potok Gnionik, ali on samo jednim delom pripada Sedobru, dok veći deo ovog potoka teče između sela Rasno i Taševo. Gnionik izvire na nadmorskoj visini od približno 1100 metara, uliva se na koti 447 metara u reku Mileševku. Veća, desna pritoka Gnionika je Vinički potok koji, delom, čini granicu sa selom Rasnom kao i potok koji protiče pored kuća Mrdakovića.
Drugi, po dužini, potok je Sedobranski potok. Kao i Gnionik, i Sedobranski potok ima tok pravcem severoistok-jugozapad. Protiče sredinom sela, izvire na nadmorskoj visini od približno 1050 metara, i uliva se u reku Mileševku, kod Babine stanice, ispod Pusulića kuća. Desna pritoka Sedobranskog potoka je potok koji protiče između Velike livade i Velikih njiva. Ovaj potok izvire u blizini raskrsnice puteva za Dubovicu, kuće Drobnjaka i Tanovu kosu. Uliva se u Sedobranski potok u imanju Pusulića, ispod Crniljeva. Najvećim delom godine Sedobranski potok, kao i drugi potoci u selu su bez vode, a u sušnom periodu i potpuno presuše.
Duboki potok izvire na približnoj nadmorskoj visini od 920 metara, istočno od kuća Radulovića. Preseca asfaltni put Prijepolje-planina Zlatar, i između Vasove glavice i Veselinove kose teče prema jugozapadu, da bi se ispod Ratoševice ulio u reku Kosaćanku (Kosaćanska reka). I ovaj potok, kao i drugi potoci u šumu Vaoč, najvećim delom godine su bez vode. Naziva se Duboki potok zbog svojih strmih obala, pogotovo u središnjem i južnom delu.
U šumi Vaoč ima više manjih potoka koji se ulivaju u reku Kosaćanku. Jedan od većih je tzv. Ornički potok koji nastaje između Velike glavice i Zelenog brijega i teče kroz šumu Vaoč pored Lisičijeg brijega da bi se ulio u reku Kosaćanku. Severozapadno od Velike kose je potok koji se uliva u reku Mileševku, između manastira Mileševe i Begovog mosta, bliše manastiru Mileševi. Ovaj potok formiraju više manjih potoka koji nastaju ispod Ražovišta i Donje njive. Takođe, u delu šume zvanom Dolovi, u Vaoču, ima nekoliko manjih potoka.
U selu postoji nekoliko jačih prirodnih izvora, pre svega u Gornjem selu na mestu zvanom Saračevina, zatim izvor kod Babića kuća i izvor između Varaklića i Pusulića kuća. U Vaoču, u delu zvanom Kruščanje, postoji nekoliko manjih izvora, koji često presuše.
Da je Sedobro bogato podvodnim vodama ukazuju česta klizišta zemljišta, pogotovo u središnjem i gornjem delu sela. Veća klizišta javila su se osamdesetih godina 20 veka.
Groblja
U selu Sedobru ima više grobalja. Ne postoji ni jedno pravoslavno groblje gde se sahranjuje samo jedna porodica. Groblja su locirana u Donjem selu, središnjem delu sela (groblje Bojovića), Gornjem selu i Dubovici. Postoji i Šantića groblje gde se sahranjuje muslimanska porodica Šantića i groblje u Nepeku (zaseok Sedobra na levoj obali reke Mileševke), takođe muslimansko.
U groblju u Donjem selu koje se nalazi, neposredno, iznad Lauševića i u blizini pojedinih Ninčića kuća sahranjuju se porodice Ječmenica, Mitrovići, Pantovići, Lauševići, Pusulići, Varaklići, Ninčići i Babići.
U groblju Bojovića sahranjuju se Bojovići i Mićovići, a zadnjih godina i Bujakovići, čija je kuća na Crniljevu, ispod Bojovića kuća. (Miloševa kćer Milica udala se za Bujaković Vula sa Gvozda. Otac Miloš Bojović je Milici ustupio njivu Crniljevo, gde su Bujakovići i sagradili kuću i time postali stanovnici Sedobra). Tekstualni deo na nadgrobnim spomenicima danas se razlikuje od prethodnih. Na njima je obično ime i prezime, godina rođenja i smrti i ko podiže spomenik. Na starijim spomenicima ima više podataka, ali ni oni nisu brojni. Današnji nadgrobni spomenici su uglavnom od mermera, dok su raniji običan kamen, tzv ljutac ili krečnjak. Dvadesetak metara severozapadno od današnjeg groblja nalazilo se staro groblje na kome su se do skoro prepoznavali krstovi od sige. Potomci Boja Bojovića nisu sahranjivani na ovom groblju.
U groblju u Gornjem selu, u neposrednoj blizini Radulovića kuća, sahranjuju se Radulovići, Derikonjići, Kuvelje, Cvijovići, Drobnjaci, Gluščevići, Popadići i Šundeci.
U zaseoku Dubovici postoje dva groblja - jedno kod kuća Kuburovića i drugo kod kuća Mrdakovića. U groblju kod kuća Kuburovića sahranjuju se Kuburovići i Mrdakovići, a u groblju kod kuća Mrdakovića sahranjuju se Golubovići.
Šantića groblje nalazi se neposredno uz stari poljski put (džada) u Šantića imanju, iznad Volujske livade, severno od kuća Bojovića. Ovde se sahranjuje samo muslimanska porodica Šantić, čije se kuće nalaze iznad kuća Bojovića.
U Nepeku, na levoj obali Mileševske reke, nalazilo se muslimansko groblje na kome su sahranjivane muslimanske porodice iz Peselja.
Nepek je danas skoro u potpunosti prekriven novosazidanim kućama. Prijepolje, tačnije njegova okolina, toliko se izgrađuje da skoro više i nema slobodnih prostora za podizanje kuća. Jugozapadni delovi Sedobra, tačnije delovi sela, uz reku Mileševku (sa njene obe strane, pogotovo sa desne) kao i deo sela zvani Peselja čine, u suštini, predgrađe Prijepolja, iako teritorijalno pripadaju selu Sedobru. Nema jasnog prekida kuća između Bostana (deo Prijepolja) i delova koji pripadaju selu Sedobru.
Ne samo da je nestalo groblje u Nepeku već i plodne njive koje su se nalazile, uglavnom, na desnoj obali reke Mileševke, na mestu zvanom Luke tj. između kuća Leksa Ječemenice i Pavla Mitrovića, tačnije, od potoka Gnionik do puta u Peseljima gde se skreće za Sedobro. Prve kuće u Lukama sagradili su muslimani iz sela Hisardžik. Od potoka Gnionik pa skoro do Begovog mosta (gde se odvaja put za manastir Mileševu od puta Prijepolje-Sjenica), uz reku Mileševku, danas su samo kuće sagrađene, uglavnom, uz stari makadamski put koji je vodio za Sjenicu i manastir Mileševu. Sredinom dvadesetog veka, u periodu od 1951 do 1958. godine kad sam ja išao u gimnaziju, na tom prostoru bile su samo dve kuće: kuća Leksa Ječmenice i Pavla Mitrovića. Nagla urbanizacija ovog prostora počela je u sedmoj deceniji dvadesetog veka.
* * *
DOMAĆINI SELA SEDOBRA - savremenici 5. generacije Bojovića: Risto, Dušan, Todor, Ozren; Ilija, Živko, Obrad; Bojo, Radoš, Radenko; Todor, Mihailo, Pero, Vojislav; Mile, Milenko; Miladin, Milić; Miloš, Andrija, Dragomir; Ilija; Drago.
Pravoslavne porodice: 1.- Ječemenica Lekso. 2.- Mitrović Pavle. 3.- Pantović Milojica. 4.- Laušević Ljubo, Petar, Radisav, Milojica. 5.- Varaklić Radovan, Radomir. 6.- Pusulić Radovan, Radenko, Radisav, Nikola. 7.- Ninčić Dušan, Vukola, Drago, Mihailo, Čedomir, Milinko, Rajko, Radenko. 8.- Babić Drago, Milutin, Sredo. 9.- Mićović Milinko, Milun, Milan. 10.- Radulović Mito, Dragutin, Radovan, Vukola, Vladisav, Kićo, Obrad, Todo. 11.- Derikonjić Arsenije. 12.- Kuvelja Božo, Dušan. 13.- Cvijović Petko, Novica. 14.- Popadić Simo, Đorđe, Ljubo, Radisav, Aleksa. 15.- Drobnjak Milovan, Petar, Obrad, Petko. 16.- Gluščević Milinko. 17.- Šundek Milisav. 18.- Kuburović Milisav, Milojica, Radojica, Radenko, Jovan. 19.- Mrdaković Stevan, Svetislav, Vojislav, Milovan, Ostoja. 20.- Golubović Vukojica, Vukola, Radojica, Dušan, Ratko.
Muslimanske porodice: 1.- Alibašić Džemo, Kadrija 2.- Buđevac Smail. 3.- Selmanović Anesija, Gazo, Imzo. 4.- Fetahović Bejto, Avdo, Smajo, Emin, Šućro. 5.- Šantić Smail, Ramo, Ćamil. 6.- Duran Mumin, Meho.
* * *
* Prva strana *
* Posveta * Uvod * Rodoslov * Registar * Istorija Sedobra * Istorija Bojovića * Autor * Novosti *
* Stablo muške loze Bojovića * Bojovići i Mileševa *
